Nowa era diagnostyki gonokokowej – przełom w identyfikacji lekooporności

Czy nowa era diagnostyki gonokokowej zmienia standardy leczenia?

Diagnostyka gonokokowa wkracza w nową erę – szybka identyfikacja oporności na antybiotyki to już rzeczywistość. Badacze ocenili skuteczność nowego testu molekularnego, który może zrewolucjonizować leczenie jednej z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową.

Obecny standard diagnostyczny zakażeń wywołanych przez Neisseria gonorrhoeae (Ng) opiera się zazwyczaj na wykrywaniu patogenu metodami molekularnymi, a następnie wykonywaniu hodowli w celu określenia wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe (AST). Ze względu na wymagające warunki hodowli gonokoków, wyniki AST są dostępne dopiero kilka dni po konsultacji lekarskiej. Zamiast spersonalizowanego podejścia, empiryczne leczenie niepowikłanego zakażenia Ng jest obecnie prowadzone zgodnie z wytycznymi – najczęściej podaje się ceftriakson z azytromycyną lub bez niej. Zindywidualizowane leczenie wymagałoby bezpośredniego, jednoczesnego wykrywania Ng wraz z oceną determinant oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) bezpośrednio w próbkach klinicznych.

Czy molekularne badanie oporności na ciprofloksacynę to krok naprzód?

Ciprofloksacyna wyłoniła się jako ważny kandydat do terapii kierowanej molekularnym badaniem oporności. “Liczne badania wykazały, że brak lub obecność mutacji w kodonie 91 (S91F) w genie gyrazy A (gyrA) dokładnie przewiduje wrażliwość lub oporność na ciprofloksacynę” – podkreślają autorzy badania. Dodatkowe mutacje, takie jak gyrA D95 i mutacje w genie parC, są związane z umiarkowanym wzrostem minimalnego stężenia hamującego (MIC).

Gdy ciprofloksacyna była podawana w badaniach klinicznych jako alternatywna opcja leczenia po molekularnym badaniu oporności, uzyskano obiecujące wyniki. Odkrycia te zostały uwzględnione w europejskich wytycznych na rok 2020 – przed podaniem ukierunkowanego leczenia ciprofloksacyną w niepowikłanej rzeżączce zaleca się wykonanie fenotypowego AST lub molekularnego badania oporności dla próbek anogenitalnych.

Czy nowy test molekularny NG & DR rewolucjonizuje diagnostykę?

Badanie molekularne pod kątem oporności na azytromycynę jest również wartościowe w kierowaniu decyzjami terapeutycznymi. W niektórych krajach azytromycyna jest nadal uważana za część terapii pierwszego rzutu, wraz z ceftriaksonem. Ze względu na globalny wzrost oporności na azytromycynę, kilka międzynarodowych wytycznych zaleca jej stosowanie w połączeniu ze spektynomycyną lub gentamycyną jako część alternatywnego schematu terapeutycznego. Jednakże molekularne przewidywanie fenotypu dzikiego i niedzikiego azytromycyny wydaje się być bardziej złożone. W przeciwieństwie do ciprofloksacyny, wartość predykcyjna niedzikiego fenotypu azytromycyny jest oceniana przez epidemiologiczną wartość graniczną (ECOFF, 1 mg/L) o niepewnym znaczeniu klinicznym, a nie przez kliniczny punkt graniczny.

W niniejszym badaniu naukowcy ocenili czułość i swoistość testu Allplex™ NG & DR Assay (Seegene Inc., Korea Południowa), który jest oznaczonym CE-IVD multipleksowym testem PCR w czasie rzeczywistym, opracowanym do wykrywania Ng i jednoczesnej identyfikacji oporności na ciprofloksacynę lub azytromycynę bezpośrednio w próbkach klinicznych. Według definicji testu, Ng jest określany jako oporny na ciprofloksacynę, gdy wykrywana jest mutacja S91F w genie gyrA. Z kolei obecność substytucji C2611T i A2059G w genie 23S rRNA wskazuje na nietypowy fenotyp dla azytromycyny.

Badacze przeanalizowali łącznie 153 izolaty Ng i 38 izolatów innych gatunków z rodzaju Neisseria i Moraxella, które zostały zebrane między czerwcem 2013 a grudniem 2022 roku. Dodatkowo oceniono 394 próbki kliniczne o znanych wynikach testów opartych na ustalonych i zwalidowanych standardowych testach molekularnych do wykrywania Ng. Ng wykryto standardowymi testami molekularnymi w 192 z 394 (48,7%) próbek; hodowla izolatów Ng powiodła się w 76 (39,6%) z tych próbek, a dla tych izolatów określono MIC ciprofloksacyny i azytromycyny.

Jak wyniki testu NG & DR wypadają w porównaniu z innymi metodami?

Wyniki były imponujące – test NG & DR poprawnie zidentyfikował wszystkie izolaty gonokokowe (153/153; 100%) jako Ng-dodatnie, a wszystkie izolaty niegonokokowe (38/38; 100%) jako Ng-ujemne. Przy wykrywaniu Ng bezpośrednio z próbek klinicznych, test osiągnął czułość i swoistość odpowiednio 92,3% i 100% w porównaniu z testem STI Essential oraz 94,1% i 99,0% w porównaniu z testem Cobas CT/NG.

W przypadku stosowania testu jako badania refleksyjnego (po uzyskaniu pozytywnego wyniku innym testem), czułość wzrosła do 96,7% w porównaniu z testem STI Essential i do 96,0% w porównaniu z testem Cobas CT/NG, przy utrzymaniu swoistości na poziomie 100,0%. Badacze zaobserwowali, że wartości Ct testu STI Essential w próbkach niezgodnych były bardziej rozproszone niż te testowane za pomocą testu cobas CT/NG. Ogólnie, test NG & DR był częściej z powodzeniem powtarzany, gdy początkowa wartość Ct testów rutynowych była poniżej 30.

Czy molekularne predykcje oporności są wystarczająco precyzyjne?

Najważniejsze jednak były wyniki dotyczące predykcji oporności na antybiotyki. W porównaniu ze złotym standardem fenotypowego AST, test NG & DR dokładnie przewidział oporność (98,2%) i wrażliwość (100,0%) na ciprofloksacynę, oceniając mutację S91F bezpośrednio z próbek pacjentów. “Nasze wyniki potwierdzają wysoką wartość predykcyjną mutacji S91F w przewidywaniu oporności na ciprofloksacynę, co jest zgodne z wcześniejszymi przeglądami systematycznymi wykazującymi czułość rzędu 96,0-98,2% i swoistość 97,1-98,6%” – stwierdzają badacze.

Natomiast w przypadku azytromycyny, klasyfikacja próbek Ng-dodatnich na fenotyp dziki i niedziki w oparciu o wykrywanie dwóch determinant AMR (A2059G i C2611T) okazała się mniej predykcyjna. Test NG & DR osiągnął wysoką swoistość (100,0%), ale wykazał niską czułość (50,0%) dla przewidywania fenotypu niedzikiego azytromycyny, gdy zastosowano wartość graniczną ECOFF > 1 mg/L. Podobne wyniki uzyskano, gdy test NG & DR zastosowano bezpośrednio na izolatach Ng.

Badacze przeprowadzili również szczegółową analizę porównawczą między testem NG & DR a testem SYBR-Green dla wykrywania determinant AMR. Ogólnie, procent zgodności pozytywnej (PPA) i procent zgodności negatywnej (NPA) między testem NG & DR a testem SYBR-Green dla bezpośredniego wykrywania gyrA S91F z próbek klinicznych wynosiły odpowiednio 99,1% i 100,0%. Dla wykrywania 23S rRNA C2611T, PPA i NPA między testami NG & DR i SYBR Green wynosiły odpowiednio 80,0% i 100,0%.

Czy wyniki badań otwierają nową drogę do spersonalizowanej terapii?

Czy wyniki tego badania mogą zmienić podejście do leczenia gonokokowych zakażeń? Z pewnością pokazują one potencjał testów molekularnych w szybkiej identyfikacji oporności na antybiotyki, co może prowadzić do bardziej spersonalizowanej terapii. Zamiast stosowania empirycznej terapii opartej na wytycznych, lekarze mogliby dostosować leczenie do konkretnego profilu oporności u danego pacjenta.

Badanie ma jednak pewne ograniczenia, w tym małą liczbę izolatów Ng o nietypowym fenotypie dla azytromycyny. W szczególności mutacja A2059G rzadko występuje w Europie, ale może często pozostawać niezauważona z powodu braku wyników fenotypowego AST. Kolejnym ograniczeniem jest niska liczba próbek z gardła i odbytu dostępnych w tym badaniu.

Badacze podkreślają, że na podstawie modelowania matematycznego, zdolność do dokładnego wykrywania Ng i jego krytycznych determinant AMR bezpośrednio w próbkach klinicznych za pomocą szybkich i czułych testów będzie niezbędna w walce z pojawiającymi się lekoopornymi szczepami Ng. Pokonując niepewność i czas oczekiwania na wyniki hodowli i fenotypowego AST ze względu na wymagający charakter Ng, ukierunkowany molekularny nadzór AMR dodatkowo rozszerza zakres środków przeciwdrobnoustrojowych dostępnych w danym kontekście społeczno-epidemiologicznym i klinicznym, umożliwiając bardziej spersonalizowaną, a nie opartą na wytycznych terapię.

Czy praktyka kliniczna zyska na wdrożeniu nowego testu?

Podsumowując, test NG & DR może być stosowany do wykrywania Ng i przewidywania molekularnego AST dla ciprofloksacyny i, w mniejszym stopniu, azytromycyny bezpośrednio z próbek klinicznych w ciągu 24 godzin od otrzymania próbki w laboratorium diagnostycznym. Jest to jeden z pierwszych zatwierdzonych przez CE-IVD, dostępnych komercyjnie testów molekularnych, które łączą wykrywanie Ng oraz mutacji S91F, C2611T i A2059G, co stanowi znaczący krok naprzód w diagnostyce i leczeniu zakażeń gonokokowych.

Jakie wyzwania mogą pojawić się przy implementacji tej metody w codziennej praktyce klinicznej? Czy koszt i dostępność testu pozwolą na jego szerokie zastosowanie? To pytania, na które odpowiedzą kolejne badania i doświadczenia z praktycznego wdrażania tego obiecującego narzędzia diagnostycznego.

Podsumowanie

Nowy test molekularny Allplex™ NG & DR Assay stanowi przełom w diagnostyce zakażeń wywołanych przez Neisseria gonorrhoeae. Test umożliwia jednoczesne wykrywanie patogenu oraz identyfikację oporności na ciprofloksacynę i azytromycynę bezpośrednio w próbkach klinicznych w ciągu 24 godzin. Badania wykazały wysoką skuteczność testu – 100% dokładności w identyfikacji bakterii oraz 98,2% skuteczności w przewidywaniu oporności na ciprofloksacynę. W przypadku azytromycyny test wykazał 100% swoistość, ale niższą czułość (50%) w przewidywaniu fenotypu niedzikiego. Test NG & DR, jako jeden z pierwszych zatwierdzonych przez CE-IVD testów komercyjnych, umożliwia personalizację terapii zamiast standardowego leczenia empirycznego, co stanowi znaczący postęp w walce z lekoopornymi szczepami bakterii.

Bibliografia

Roditscheff Anna, Egli Konrad, Vianin Andréj, Lörtscher Fabian, Reidla Jürgen, Wehrli Faina, Risch Martin, Risch Lorenz, Hobbie Sven N., Wohlwend Nadia and Bodmer Thomas. Evaluation of the Allplex NG & DR assay for molecular prediction of ciprofloxacin and azithromycin resistance in Neisseria gonorrhoeae. European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases 2025, 44(4), 923-932. DOI: https://doi.org/10.1007/s10096-025-05053-4.