Ciprofloxacyna a płodność męska – nowe odkrycia w badaniach naukowych

Jak wpływa ciprofloxacyna na męską płodność?

Ciprofloxacyna, powszechnie stosowany antybiotyk z grupy fluorochinolonów, może wywierać negatywny wpływ na parametry reprodukcyjne u mężczyzn – wynika z badania opublikowanego w Clinical and Experimental Reproductive Medicine. Naukowcy wykazali, że suplementacja koenzymem Q10 może skutecznie chronić przed tymi niekorzystnymi efektami.

Niepłodność, definiowana jako niezdolność kobiety do zajścia w ciążę po roku regularnych stosunków płciowych bez zabezpieczenia, dotyczy czynników zarówno żeńskich, jak i męskich, przy czym niepłodność męska charakteryzuje się niezdolnością mężczyzny do zapłodnienia kobiety. Wśród przyczyn niepłodności męskiej wymienia się defekty spermatogenezy, zaburzenia ruchliwości plemników, nieprawidłowości morfologiczne plemników, infekcje dróg moczowych oraz wrodzone anomalie układu moczowo-płciowego. Dodatkowo na płodność męską mogą wpływać różne czynniki środowiskowe, w tym leki, takie jak antybiotyki.

Co mówi eksperyment na zwierzętach o CPFX?

Badacze przeprowadzili eksperyment na 60 dorosłych szczurach płci męskiej, którym przez 45 dni podawano ciprofloxacynę (CPFX) w niskiej (103 mg/kg/dzień) lub wysokiej dawce (206 mg/kg/dzień) – odpowiadającej ludzkiej dawce terapeutycznej. Część zwierząt otrzymywała jednocześnie koenzym Q10 (10 mg/kg/dzień). Oceniano parametry nasienia, poziom testosteronu oraz przeprowadzono szczegółową analizę stereologiczną tkanki jąder.

Wyniki badania wykazały znaczące pogorszenie wszystkich parametrów nasienia u zwierząt otrzymujących CPFX. Zarówno w grupie z niską, jak i wysoką dawką antybiotyku zaobserwowano istotny spadek liczby plemników, odsetka plemników ruchliwych, plemników o prawidłowej morfologii oraz żywotności plemników (p=0,0001 dla wszystkich parametrów w obu grupach). Ponadto, poziom testosteronu w surowicy był znacząco niższy u zwierząt otrzymujących CPFX w porównaniu do grupy kontrolnej (p=0,0003 dla niskiej dawki i p=0,0001 dla wysokiej dawki).

Szczegółowa analiza stereologiczna wykazała, że CPFX powoduje zmniejszenie objętości kanalików nasiennych (o 10% i 14% odpowiednio dla niskiej i wysokiej dawki), objętości nabłonka kanalików nasiennych (o 35% i 36%) oraz długości kanalików nasiennych (o 19% i 31%). Jednocześnie zaobserwowano zwiększenie objętości tkanki śródmiąższowej (o 25% i 28%). Co istotne, liczba komórek spermatogonialnych, spermatocytów, spermatyd okrągłych i wydłużonych, komórek Sertolego oraz komórek Leydiga uległa znaczącemu zmniejszeniu w grupach otrzymujących CPFX.

Czy koenzym Q10 może odwrócić negatywne efekty?

Suplementacja koenzymem Q10 istotnie poprawiła wszystkie badane parametry. U zwierząt otrzymujących jednocześnie CPFX i CoQ10 zaobserwowano poprawę parametrów nasienia (p≤0,05 dla wszystkich parametrów), zwiększenie poziomu testosteronu (p=0,05 dla niskiej dawki i p=0,01 dla wysokiej dawki CPFX) oraz korzystne zmiany w strukturze jąder. CoQ10 przywrócił objętość kanalików nasiennych, objętość nabłonka kanalików oraz długość kanalików nasiennych, a także zwiększył liczbę komórek spermatogenicznych, komórek Sertolego i Leydiga.

Ocena histologiczna potwierdziła wyniki analizy stereologicznej. W grupach otrzymujących CPFX zaobserwowano zniszczenie nabłonka kanalików nasiennych oraz zmniejszenie liczby komórek spermatogenicznych. Zauważono również spadek liczby komórek Leydiga w tkance śródmiąższowej. Co istotne, degeneracyjny wpływ obu dawek CPFX został odwrócony przez podanie CoQ10, co przywróciło gęstość komórek spermatogenicznych i komórek Leydiga w jądrach do poziomów obserwowanych w grupie kontrolnej.

Jak zinterpretować kliniczne implikacje badania?

Mechanizm toksycznego działania CPFX na tkankę jąder nie jest w pełni wyjaśniony, jednak autorzy sugerują, że może być związany z indukcją stresu oksydacyjnego. Nadprodukcja reaktywnych form tlenu prowadzi do uszkodzeń oksydacyjnych w tkance jąder, co skutkuje zaburzeniami spermatogenezy. CoQ10, jako silny antyoksydant, może chronić przed tymi uszkodzeniami poprzez hamowanie peroksydacji lipidów i neutralizację wolnych rodników.

Wyniki tego badania mają istotne implikacje kliniczne. Ciprofloxacyna jest często przepisywana przez specjalistów leczenia niepłodności i urologów do leczenia infekcji męskich narządów rozrodczych, takich jak zapalenie gruczołu krokowego. Długotrwałe stosowanie tego antybiotyku może jednak prowadzić do zaburzeń płodności u mężczyzn. Suplementacja koenzymem Q10 może być obiecującym sposobem na zapobieganie tym niekorzystnym efektom.

Autorzy badania podkreślają, że codzienne przyjmowanie suplementów CoQ10 może pomóc złagodzić wpływ CPFX na tkankę jąder. Jest to szczególnie istotne w przypadku pacjentów, którzy muszą przyjmować ten antybiotyk przez dłuższy czas lub w wysokich dawkach. Konieczne są jednak dalsze badania kliniczne, aby potwierdzić te wyniki u ludzi i ustalić optymalne dawkowanie CoQ10 w celu ochrony funkcji reprodukcyjnych.

Badanie to rzuca nowe światło na potencjalne ryzyko związane ze stosowaniem ciprofloxacyny u mężczyzn w wieku reprodukcyjnym oraz wskazuje na możliwość wykorzystania suplementacji antyoksydantami jako strategii ochronnej. Lekarze przepisujący ten antybiotyk powinni być świadomi jego potencjalnego wpływu na parametry reprodukcyjne i rozważyć jednoczesne zalecenie suplementacji koenzymem Q10, szczególnie u pacjentów planujących posiadanie potomstwa.

Podsumowanie

Badanie przeprowadzone na szczurach wykazało, że ciprofloxacyna (CPFX) wywiera znaczący negatywny wpływ na męski układ rozrodczy. Antybiotyk powoduje pogorszenie wszystkich parametrów nasienia, obniżenie poziomu testosteronu oraz niekorzystne zmiany w strukturze jąder. Zaobserwowano zmniejszenie objętości kanalików nasiennych, redukcję liczby komórek spermatogenicznych oraz degenerację nabłonka kanalików nasiennych. Suplementacja koenzymem Q10 okazała się skutecznym sposobem na przeciwdziałanie tym negatywnym efektom, przywracając prawidłowe parametry nasienia i poziom testosteronu oraz normalizując strukturę jąder. Wyniki badania mają istotne znaczenie kliniczne, szczególnie dla mężczyzn w wieku reprodukcyjnym, którzy muszą stosować ciprofloxacynę. Sugeruje się rozważenie suplementacji koenzymem Q10 jako strategii ochronnej podczas terapii tym antybiotykiem.